การจัดการห้องน้ำหรือกระบะทรายของน้องเหมียวที่ไม่ถูกต้องหรือเหมาะสม อาจจะส่งผลร้ายมากกว่าที่คิด หนึ่งในสาเหตุของความเครียดของแมว คือการขับถ่ายที่ไม่มีความสุข หรือรู้สึกไม่ปลอดภัยเมื่อเกิดความเครียดสะสม อาจจะเหนี่ยวนำให้เกิดโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่มีสาเหตุได้ (Felline Idiopathic Cystitis : FIC) ซึ่งเป็นโรคที่พบได้บ่อยทั้งในแมวเพศผู้และเพศเมีย FIC คืออาการปัสสาวะไม่ออก หรือปัสสาวะเป็นเลือด บางรายอาจจะเป็นแค่ครั้งเดียวแล้วหาย แต่บางรายก็เป็นแบบเรื้อรัง โดยมากเกิดจากสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมาะสมจนทำให้แมวเกิดความเครียดเรื้อรัง

ตัวอย่างการจัดกระบะทรายที่เจ้าของหลายๆคนยังเข้าใจผิด คิดว่าน้องแมวชอบ

1. กลิ่นหอมที่คนชอบ แต่ “แมว” ไม่ชอบ กลิ่นหอมจากทรายอาจจะมีข้อดีสำหรับเจ้าของในการช่วยกลบกลิ่นไม่พึงประสงค์ แม้ว่าน้องแมวจะมีจมูกเล็กๆ แต่มีความไวต่อกลิ่นที่ดีมากเลยทีเดียว หากน้องแมวไม่ยอมใช้กระบะทรายที่มีกลิ่นหอม(ซึ่งอาจจะกลิ่นแรงเกินไปสำหรัยแมว) หรือมีพฤติกรรมขับถ่ายนอกกระบะทราย อาจจะลองเปลี่ยนเป็นทรายที่ไม่มีกลิ่นฉุนจัด หรือแบบไร้กลิ่น สามารถช่วยเพิ่มความสุขในการเข้าห้องน้ำให้น้องแมวได้ไม่ยาก

2. ขนาดเล็กเกินไป น้องเหมียวอึดอัด ขนาดของกระบะทรายที่มีขายตามร้านทั่วไปมักจะมีขนาดเล็กเกินไป หลายๆครั้งที่มักจะพบว่าน้องแมวเข้าไปนอนในกระบะทรายแทนที่จะใช้เป็นห้องน้ำ เนื่องจากขนาดไม่เหมาะสม ซึ่งขนาดที่เหมาะสมควรเพียงพอสำหรับให้แมวหมุนรอบตัวได้อย่างสะดวกและเพียงพอสำหรับการขุด บางบ้านอาจใช้กะละมังขนาดใหญ่ที่มีขายตามท้องตลาดแทนหรืออาจจะประยุกต์ใช้สระว่ายน้ำสำหรับเด็กที่มีขนาดกว้างกว่าสักเล็กน้อยก็ได้
3. กระบะทรายแบบมีฝาปิด สบายตา สบายจมูก แต่อาจ “ไม่สบายใจ” น้องเหมียว ปัจจุบันมีรูปแบบกระบะทรายหลากหลายมากขึ้นให้เจ้าของเลือกใช้ โดยมีการพัฒนารูปแบบให้เหมาะสมกับสังคมเมืองที่มีพื้นที่จำกัด และเพื่อไม่ให้กลิ่นและภาพที่ไม่พึงประสงค์เล็ดลออดออกออกมา เราเหม็น แมวก็เหม็นเช่นกัน อย่างที่ได้กล่าวไปแล้ว ว่าจมูกน้องแมวไวต่อกลิ่นมาก นอกจากปัญหาเรื่องกลิ่นที่แมวไม่ชอบแล้ว แมวอาจจะแอบไปนอนในที่แคบๆ แต่ใช้ไม่ได้กับเวลาที่ต้องเข้าห้องน้ำ เพราะรู้สึกไม่ปลอดภัยเหมือนถูกกับดัก เวลาเข้าห้องน้ำแมวจะชอบให้เปิดโล่ง อยู่กับธรรมชาติมากกว่า เพราะโดยสัญชาติญาณเดิมหรือพฤติกรรมเดิม แมวจะขับถ่ายในพื้นที่โล่งกว้าง บนพื้นดินหรือทราย
4. ใส่ทรายในปริมาณที่มากเกินไป ไม่ถูกใจน้องเหมียว เจ้าของบางบ้านอาจจะมีเวลาน้อย จึงเลือกที่จะใส่ทรายครั้งละมากๆ เพื่อลดความถี่ในการดูแล แต่อาจจะกลับกลายเป็นสิ่งที่แมวไม่ชอบ เนื่องจากทรายบางประเภทอาจจะเบาหรือไม่ค่อยอัดแน่น เวลาที่เท้าแมวเหยียบเข้ากระบะทราย ทรายจมเท้า ซึ่งเป็นสิ่งที่แมวไม่ชอบเอาเสียเลย ปริมาณที่พอดี ไม่มากเกินไปจนกลบเท้า ไม่น้อยจนติดก้นกระบะ หากกลัวกลิ่นเล็ดลอดออกมาควรเพิ่มความถี่ในการจัดเก็บทรายที่เปียกในแต่ละวัน

5. แมว 1 ตัวควรมีกระบะทรายมากกว่า 1 อัน จำนวนกระบะทรายที่เหมาะสมยังเป็นสิ่งที่เจ้าของยังไม่ทราบว่าเท่าไหร่จึงจะเหมาะสม “สูตร N+1” หมายถึง หากมีแมว 1 ตัว ต้องมีกระบะทรายอย่างน้อย 2 อัน และกระบะทราย 2 อันนี้ไม่ควรวางไว้ที่เดียวกัน ควรจะวางห่างๆ กันให้แมวได้เลือก ในบ้านที่เลี้ยงตัวเดียวอาจจะจัดการได้สบายๆ แต่สำหรับบ้านที่เลี้ยงหลายตัว ถือว่าอาจเป็นสิ่งที่ทำได้ยากเลยทีเดียว

จะเห็นได้ว่าน้องแมว 1 ตัว ต้องการพื้นที่ในการเลี้ยงไม่น้อยเลย ดังนั้นก่อนที่จะรับแมวตัวใหม่มาเลี้ยง อย่าลืมสำรวจพื้นที่ในการจัดกระบะทรายเพื่อสุขภาพทางเดินปัสสาวะที่ดี และความสุขในการเข้าห้องน้ำของน้องแมว

บทความโดย สพญ.นิรชรา ชมท่าไม้ (คลินิกระบบประสาท โรงพยาบาลสัตว์เมืองเอก)