สายตายาว: สาเหตุ อาการ และการรักษาที่เหมาะสม

สายตายาวคืออะไร ?

สายตายาว คือ ภาวะที่แสงซึ่งเข้าสู่ดวงตาโฟกัสผิดตำแหน่ง โดยจุดโฟกัสของภาพไปตกอยู่ด้านหลังจอประสาทตา แทนที่จะตกตรงจอประสาทตาพอดี ผลที่ตามมาคือ มองเห็นวัตถุระยะใกล้ได้ไม่ชัดเจน ในขณะที่มองวัตถุระยะไกลได้ชัดกว่า

ในดวงตาปกติ แสงจะหักเหผ่านกระจกตาและเลนส์ตาแล้วโฟกัสพอดีที่จอประสาทตา ทำให้เห็นภาพชัดเจนทั้งระยะใกล้และไกล แต่สำหรับคนสายตายาว เมื่อมองวัตถุใกล้ ๆ แสงจะไปตกที่ด้านหลังจอประสาทตา (หรือเรียกว่า Retina) ส่งผลให้มองเห็นภาพเบลอหรือไม่ชัดเจน และต้องใช้ความพยายามในการเพ่ง ยิ่งเพ่งนานขึ้นทำให้กล้ามเนื้อตาทำงานหนัก ทำให้ปวดหัวคล้ายไมเกรนได้

สายตายาวเกิดจากอะไร ?

สายตายาวเกิดจากอะไร ? การที่จะตอบคำถามนี้ได้อย่างครอบคลุม ก่อนอื่น เราต้องแบ่งสาเหตุการเกิดอาการออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้

1. สายตายาวแต่กำเนิด (Hyperopia)

สายตายาวแต่กำเนิดมักมีสาเหตุ ดังนี้

• ปัจจัยทางพันธุกรรม หากพ่อแม่มีภาวะสายตายาว ลูกก็มีโอกาสที่จะมีภาวะนี้สูงขึ้น เนื่องจากยีนที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาของดวงตายังมีผลต่อการกำหนดลักษณะความยาวของลูกตาด้วย

• ความผิดปกติของรูปทรงลูกตา ลูกตาที่สั้นกว่าปกติ (ระยะจากกระจกตาไปยังจอประสาทตาน้อยกว่าปกติ) เป็นสาเหตุหลักของสายตายาว เพราะทำให้แสงที่เข้ามาไม่สามารถโฟกัสได้ทันที่จอประสาทตา

• ความโค้งของกระจกตาผิดปกติ กระจกตาที่แบนเกินไปทำให้แสงหักเหได้น้อยกว่าที่ควร ส่งผลให้จุดโฟกัสอยู่หลังจอประสาทตา

• ความผิดปกติของเลนส์ตา เลนส์ตาที่มีความโค้งน้อย หรือความหนาไม่เหมาะสม ทำให้แสงหักเหไม่เพียงพอต่อการโฟกัสที่จอประสาทตา

2. สายตายาวตามวัย (Presbyopia)

สายตายาวตามวัย คือ ภาวะที่พบได้เกือบทุกคนเมื่ออายุมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อเข้าสู่วัย 40 ปีขึ้นไป สาเหตุหลัก ๆ เช่น

• ความเสื่อมของเลนส์ตา เมื่ออายุมากขึ้น เลนส์ตาจะค่อย ๆ แข็งตัว สูญเสียความยืดหยุ่น ทำให้ความสามารถในการเปลี่ยนรูปร่างเพื่อปรับโฟกัสลดลง

• การเปลี่ยนแปลงของโปรตีนในเลนส์ตาโปรตีนในเลนส์ตาจะเกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง ทำให้เลนส์ตาหนาขึ้นและแข็งขึ้น ส่งผลให้ความสามารถในการหักเหแสงลดลง

• การเสื่อมของกล้ามเนื้อซิลิอารี (Ciliary Muscles) กล้ามเนื้อที่ช่วยในการปรับเปลี่ยนความโค้งของเลนส์ตาเริ่มอ่อนแรงลง ทำให้การควบคุมการโฟกัสระยะใกล้ทำได้ยากขึ้น

  สายตายาวตามวัย เป็นกระบวนการเสื่อมตามธรรมชาติที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ แม้แต่คนที่ไม่เคยมีปัญหาสายตามาก่อน หรือแม้กระทั่งคนที่เป็นสายตาสั้นก็ยังสามารถเกิดภาวะสายตายาวตามวัยได้เช่นกัน

เช็กลิสต์สำรวจตัวเองว่าคุณมีอาการของสายตายาวตามอายุหรือไม่ ?

ลองสำรวจตัวเองดูว่ากำลังประสบภาวะสายตายาวและมีอาการตามเช็กลิสต์ด้านล่างนี้หรือไม่

• มองวัตถุใกล้ไม่ชัด ต้องยื่นออกไปไกลจึงจะอ่านได้ ตัวหนังสือใกล้ ๆ เริ่มพร่า ไม่ชัดเจน ต้องถอยหนังสือหรือมือถือให้ห่างจากตาอยู่เสมอ

• รู้สึกปวดตาหรือปวดหัวหลังใช้งานสายตาระยะใกล้นาน ๆ โดยเฉพาะหลังอ่านหนังสือ หรือทำงานหน้าจอเป็นเวลานาน อาการปวดล้าตามากขึ้นกว่าที่เคย

• ต้องเพ่งหรือขมวดคิ้วขณะอ่านหนังสือหรือดูสิ่งของใกล้ตัว รู้สึกต้อง “พยายาม” มองให้ชัด หรือขมวดคิ้วโดยไม่รู้ตัวทุกครั้งที่ใช้สายตาระยะใกล้

• รู้สึกเหนื่อยตาหรือง่วงง่ายเวลาอ่านอะไรนาน ๆ อาการนี้อาจคล้ายกับภาวะล้าตา แต่เป็นหนึ่งในสัญญาณที่พบบ่อยของสายตายาว โดยเฉพาะเมื่อต้องใช้สายตาเพ่งสิ่งใกล้เป็นระยะเวลานาน

  ถ้ามีอาการตรงกับข้อใดข้อหนึ่งหรือหลายข้อในรายการนี้ ควรเข้ารับการตรวจสายตากับจักษุแพทย์หรือนักทัศนมาตร (Optometrist) เพราะการวินิจฉัยที่รวดเร็วจะช่วยให้การรักษาและการแก้ไขปัญหาทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ